Χημειοθεραπεία
Η χημειοθεραπεία αποτελεί έναν από τους βασικούς παράγοντες που συνέβαλαν στην ελάττωση της θνητότητας από τον καρκίνο του μαστού τα τελευταία χρόνια. Και μάλιστα ο ρόλος της αποδεικνύεται ακόμα πιο σημαντικός εάν ληφθεί υπόψιν ότι η συχνότητα της νόσου ταυτόχρονα έχει αυξηθεί. Η ευρεία χρήση της στις περιπτώσεις χειρουργήσιμου καρκίνου του μαστού στηρίχθηκε στη σημαντική παρατήρηση ότι γυναίκες χωρίς εμφανείς μεταστάσεις που αντιμετωπίζονται μόνο χειρουργικά έχουν θνητότητα περίπου 50% από τη νόσο. Με τη συστηματική θεραπεία το ποσοστό αυτό ελαττώνεται δραματικά.
Δε χρειάζονται όλες οι ασθενείς με καρκίνο του μαστού χημειοθεραπεία. Έχουν βρεθεί με επιστημονικούς τρόπους τα χαρακτηριστικά εκείνα των ασθενών που ωφελούνται από τη χορήγησή της και αυτά είναι:
Η ηλικία. Γυναίκες νεαρότερης ηλικίας συνήθως επωφελούνται πολύ. Οι ασθενείς άνω των 70 σε γενικές γραμμές λαμβάνουν χημειοθεραπεία σπανιότερα.
Ο αριθμός των διηθημένων λεμφαδένων της μασχάλης. Σχεδόν όλες οι γυναίκες με διηθημένους λεμφαδένες μασχάλης θα λάβουν χημειοθεραπεία, ενώ οι περισσότερες (αλλά όχι όλες) από όσες έχουν λεμφαδένες ελεύθερους νόσου θα την αποφύγουν.
Το μέγεθος του όγκου. Όσο πιο μεγάλος είναι ο όγκος, τόσο πιο πιθανό είναι μια γυναίκα να λάβει τη θεραπεία.
Τα ιστολογικά χαρακτηριστικά του όγκου (βαθμός κακοηθείας, ορμονικοί υποδοχείς, υποδοχέας HER-2, λεμφαγγειακή διήθηση κλπ). Γενικά, όσο πιο επιθετικός είναι ο όγκος, τόσο πιο χρήσιμη είναι η χημειοθεραπεία.
Η χημειοθεραπεία συνήθως χορηγείται μετά τη χειρουργική επέμβαση, αφού έχει επέλθει καλή επούλωση, σε έξι ή οκτώ δόσεις που δίδονται ενδοφλεβίως κάθε 2-3 εβδομάδες. Σε μερικές περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα σε όγκους που έχουν προχωρήσει αρκετά τοπικά, δίνεται προεγχειρητικά. Με αυτόν τον τρόπο επιτυγχάνεται ελάττωση του μεγέθους του όγκου και ευκολότερη χειρουργική εξαίρεση.
Δύο κυρίως χημειοθεραπευτικά φάρμακα έχουν αποδείξει την αποτελεσματικότητά τους στον καρκίνο του μαστου, χωρίς να είναι τα μόνα: οι ανθρακυκλίνες και οι ταξάνες. Οι βασικές παρενέργειές τους που αποτελούν και σημαντικό στειχείο ανησυχίας για την ασθενή είναι
- Αίσθημα κόπωσης
- Τριχόπτωση και προσωρινή αλωπεκία. Τα μαλλιά επανέρχονται σταδιακά μετά την ολοκλήρωση της θεραπεία
- Ναυτία και έμετος
- Εμμηνόπαυση με διακοπή της εμμήνου ρύσεως και συμπτώματα κλιμακτηρίου
- Αυξημένη πιθανότητα λοιμώξεωνΘρομβοφλεβίτιδα, ιδίως στις φλέβες που παρακεντούνται για τη θεραπείαΣτοματίτιδα
- Διάρροιες
- Πτώση των σειρών του αίματος (κυρίως λευκά αιμοσφαίρια)
Η μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών μας καταφέρνουν να φέρουν εις πέρας τη χημειοθεραπεία με τη βοήθεια έμπειρων ογκολόγων, σύγχρονων βοηθητικών φαρμάκων (πχ που αυξάνουν τα λευκά αιμοσφαίρια, περιορίζουν το αίσθημα της ναυτίας κλπ) και υπομονής. Μετά το πέρας της θεραπείας οι παρενέργειες σταδιακά εξαφανίζονται και η ασθενής επανέρχεται στην προηγούμενη κατάσταση.
Ορμονική Θεραπεία
Περίπου το 75% των καρκίνων του μαστού φέρουν οιστρογονικούς υποδοχείς, γεγονός που σημαίνει ότι η αύξησή τους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα οιστρογόνα. Οιστρογόνα είναι οι κύριες ορμόνες του φύλου για τις γυναίκες. Η πρώτη παρατήρηση που συνέδεσε τον τύπο αυτό του καρκίνου με τις γυναικείες ορμόνες ήταν όταν διαπιστώθηκε πριν από περισσότερο από έναν αιώνα ότι η αφαίρεση των ωοθηκών (που αποτελούν το κυρίως όργανο παραγωγής οιστρογόνων στις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες) μπορεί να προκαλέσει υποχώρηση προχωρημένου καρκίνου.
Σήμερα υπάρχουν τρία βασικά είδη φαρμάκων με τα οποία επιτυγχάνονται κατάλληλοι ορμονικοί χειρισμοί που μπορούν να εμποδίσουν την αύξηση των ορμονοευαίσθητων καρκίνων του μαστού: η ταμοξιφένη, οι αναστολείς αρωματάσης και τα ανάλογα LHRH.
Ταμοξιφένη
Η ταμοξιφένη υπήρξε πραγματική επανάσταση στην ορμονική αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού. Το μόριο αυτό εμποδίζει τη σύνδεση των κυκλοφορούντων οιστρογόνων με το κύτταρο του όγκου με αποτέλεσμα αυτό να μην ενεργοποιείται και να μην πολλαπλασιάζεται. Εξακολουθεί να είναι το φάρμακο πρώτης γραμμής για τις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με ορμονοευαίσθητο καρκίνο μαστού και χορηγείται μετεγχειρητικά.
Οι βασικές της παρενέργειες είναι:
- Σύνδρομο εμμηνόπαυσης (ιδρώτες και εξάψεις
- Αύξηση βάρους
- Εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση (ανεπιθύμητη πήξη του αίματος στις φλέβες των κάτω άκρων
- Καταρράκτης
- Πήξη του αίματος σε αγγεία που αρδεύουν τον εγκέφαλo
- Η υπερτροφία του ενδομητρίου που μπορεί να οδηγήσει σε αιμορραγία εν ήδη περιόδου. Πολύ σπάνια προκαλείται νεοπλασία του ενδομητρίου.
Τα σοβαρά συμβάματα από την ταμοξιφένη είναι γενικά σπάνια και το όφελος από την λήψη της είναι πολλαπλάσιο από τον κίνδυνο μιας σοβαρής επιπλοκής. Ο χρόνος λήψης της ταμοξιφαίνης είναι συνήθως πέντε χρόνια. Μπορεί όμως μετά την πάροδο του διαστήματος αυτού να συνεχιστεί η θεραπεία με άλλο σχετικό φάρμακο. Μερικές φορές επίσης διακόπτεται μετά από 2-3 έτη για να αντικατασταθεί από άλλο συγγενές σκεύασμα.
Αναστολείς αρωματάσης
Αποτελούν τα φάρμακα εκλογής για μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με ορμονοευαίσθητο καρκίνο του μαστού. Τα φάρμακα αυτά σταματούν τη μετατροπή πρόδρομων ορμονών σε οιστρογόνα από το ένζυμο αρωματάση. Υπάρχουν τρεις βασικές ουσίες στην οικογένεια αυτή: η λετροζόλη, η αναστραζόλη και η εξεμεστάνη. Δίνονται κι αυτά μετεγχειρητικά και η διάρκειά τους είναι επίσης συνήθψς πέντε έτη.
Οι βασικές τους παρενέργειες είναι:
- Η οστεοπόρωση
- Τα μυικά, οστικά και αρθρικά άλγη
- Το αίσθημα κόπωσης
- Το σύνδρομο εμμηνόπαυσης
- Η αύξηση του βάρους
Ανάλογα LHRH
Μπορούν να δοθούν σε προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες με καρκίνο οτυ μαστού. Σε αντίθεση με τα προηγούμενα είναι σε ενέσιμη μορφή και δίνονται σε συνδυασμό μετα προηγούμενα. Δρουν στο σημείο του εγκεφάλου που ρυθμίζει κεντρικά την παραγωγή οιστρογόνων από τις ωοθήκες.
Ακτινοβολία
Η ακτινοβολία είναι μαζί με την χειρουργική αφαίρεση η τοπική θεραπεία του καρκίνου του μαστού. Ακτινοβολία εφαρμόζεται στην περιοχή του μαστού ή του θωρακικού τοιχώματος μετεγχειρητικά αδρά στις πιο κάτω περιπτώσεις:
- Πάντα μετά από συντηρητική εκτομή (ογκεκτομή)
- Μετά από μαστεκτομή εάν ο όγκος είναι μεγάλος ή κοντά στο θωρακικό τοίχωμα ή προς το στέρνο
- Εάν υπάρχει ικανός αριθμός μασχαλιαίων λεμφαδένων που έχουν επηρεαστεί από τη νόσο
Η ακτινοβολία χορηγείται καθημερινά σε ειδικά κέντρα, πέντε ημέρες την εβδομάδα για περίπου ένα μήνα. Αυτή καθαυτή η διαδικασία διαρκεί λίγα μόλις λεπτά. Η ακτινοβολία μπορεί να προκαλέσει ερυθρότητα του δέρματος που ακτινοβολείται (που μοιάζει με ηλιακό έγκαυμα) καθώς και αίσθημα κόπωσης. Η ακτινοβολημένη περιοχή θα πρέπει να προστατεύεται από τον ήλιο.
Στοχευμένες Θεραπείες - HERCEPTIN
Περίπου το 20% των καρκίνων του μαστού έχει αποδειχθεί ότι είναι ευαίσθητα στο μονοκλωνικό αντίσωμα trastuzumab. Αυτό στρέφεται κατά των υποδοχέων HER-2 του καρκινικού κυττάρου και αναστέλλει τον πολλαπλασιασμό του. Η χρήση του φαρμάκου αυτού μετεγχειρητικά έχει αποδειχθεί ότι επιφέρει σημαντικό όφελος στην αντιμετώπιση των ευαίσθητων σε αυτό όγκων. Συνήθως χορηγείται σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία.