Ποιές γυναίκες θα πρέπει να απευθυνθούν σε ειδικό μαστολόγο;
Τουλάχιστον μία στις τέσσερις γυναίκες κάποια στιγμή στη ζωή τους θα αναζητήσουν ιατρική βοήθεια για ένα σύμπτωμα που σχετίζεται με το μαστό. Τα συχνότερα εμφανιζόμενα συμπτώματα είναι η ψηλάφηση ενός οζιδίου, το άλγος (μαστοδυνία) ή η ανεύρεση μιας βλάβης στη μαστογραφία. Η μεγάλη πλειοψηφία των γυναικών που αναζητούν τη γνώμη του ειδικού, τελικά αποδεικνύεται ότι έχουν διάφορες καλοήθεις καταστάσεις που χρήζουν ελάχιστη ή καθόλου θεραπεία.
Ωστόσο είναι σωστό οι γυναίκες που:
- Έχουν αντιληφθεί ένα νέο οζίδιο στο μαστό
- Ψηλάφησαν μια περιοχή του μαστού η οποία φαίνεται πιο "οζώδης" ή έχει "πάχυνση", δηλαδή ο ιστός είναι πιο πυκνός τοπικά, ιδίως εάν αυτό δεν προϋπήρχε
- Εμφάνισαν στοιχεία φλεγμονής (ερυθρότητα στο δέρμα που συνδυάζεται με άλλοτε άλλου βαθμού πόνο) που δεν υποχωρούν μετά από λήψη απλών αντιβιοτικών για σύντομο χρονικό διάστημα, που χορηγούνται συχνά από τον οιγενειακό ιατρό
- Ψηλάφησαν μασχαλιαίους λεμφαδένες
- Νιώθουν έντονο άλγος στον ένα μαστό, ιδίως στη μετεμμηνοπαυσιακή φάση
- Πρόσεξαν πρόσφατη αλλαγή του σχήματος του μαστού
- Διαπίστωσαν εισολκή της θηλής ή του δέρματος που καλύπτει το μαστό
- Αντελήφθησαν έκζεμα ή "εκζεματοειδή" εμφάνιση της θηλής
- Διαπίστωσαν δέρμα μαστού με όψη "φλοιού πορτοκαλιού"
- Εμφάνισαν έκκριση από τη θηλή
να απευθύνονται στον ειδικό το συντομότερο δυνατό. Αλλά ακόμα κι από αυτές, μόνο μια μειοψηφία θα διαγνωστεί τελικά με νόσημα που χρήζει σοβαρής θεραπείας.
Τρεις ακόμα κατηγορίες γυναικών που αναζητούν ιατρική βοήθεια είναι:
- Όσες έχουν σοβαρό οικογενειακό ιστορικό
- Όσες έχουν υποβληθεί σε ακτινοβολία στο παρελθόν για αντιμετώπιση διαφόρων τύπων λεμφωμάτων
- Όσες έχουν πρόσφατη μαστογραφία με ύποπτο εύρημα (βλέπε ενότητες "Μαστογραφία" και "Φωτογραφίες")
Τι διαγνωστική διαδικασία ακολουθείται από εκεί και στο εξής;
Η διάγνωση των παθήσεων του μαστού μπορεί να είναι πολύπλοκη. Στις περισσότερες περιπτώσεις είναι απαραίτητη η μαστογραφία, αν δεν έχει γίνει ήδη. Ο υπέρηχος των μαστών (και οι παραλλαγές του, πχ ελαστογραφία) και πιθανώς της μασχάλης είναι επίσης συχνά σημαντικός. Τέλος, ειδικού τύπου μαστογραφίες που εστιάζονται στη διερεύνηση συγκεκριμένης περιοχής του μαστού και η μαγνητική μαστογραφία είναι δυνατόν να ζητηθούν από τον ειδικό. Ειδικά η μαγνητική μαστογραφία είναι εξέταση ιδιαίτερα ευαίσθητη, η χρήση της όμως θα πρέπει να γίνεται με προσοχή, λόγω των παραπλανητικών πληροφοριών που ενδεχομένως δώσει.
Πολύτιμο στοιχείο της διαγνωστικής διαδικασίας είναι η βιοψία. Βιοψία ονομάζεται η λήψη ενός τμήματος ιστού από την ύποπτη περιοχή, το οποίο αποστέλλεται στο εργαστήριο για μικροσκόπηση και ιστολογική διάγνωση. Συνήθως η βιοψία πραγματοποιείται με τη χρήση ειδικής βελόνης, είναι απλή και ανώδυνη ως διαδικασία και δε χρειάζεται νοσηλεία. Η βελόνη της βιοψίας εισάγεται διαδερμικά και προωθείται στην συγκεκριμένη περιοχή. Στην ειδική περίπτωση που η ύποπτη περιοχή είναι μη ψηλαφητή (πχ μικροαποτιτανώσεις ή μικρό μέγεθος βλάβης) χρησιμοποιούνται υπέρηχοι ή μαστογράφος για την ορθή κατεύθυνση της βελόνης και λήψη αντιπροσωπευτικού υλικού. Σπανιότερα υπάρχει ανάγκη χειρουργικής βιοψίας, που περιλαμβάνει μικρή χειρουργική επέμβαση, χειρουργική τομή και αφαίρεση της βλάβης ή τμήματός της.
Η άποψή μας είναι ότι με τα μέσα που είναι διαθέσιμα σήμερα οι ασθενείς δε θα πρέπει να οδηγούνται στο χειρουργείο χωρίς προεγχειρητική διάγνωση. Με την προεγχειρητική διάγνωση διευκολύνεται ο προγραμματισμός του χειρουργείου, λαμβάνονται αποφάσεις σχετικά με τη σωστή αλληλουχία των θεραπειών που θα εφαρμοστούν (πχ σε ορισμένες περιπτώσεις η χημειοθεραπεία - αν είναι απαραίτητη - μπορεί να προηγείται του χειρουργείου), προγραμματίζεται η βιοψία του φρουρού λεμφαδένα με την προεγχειρητική ένεση ισοτόποιυ και χρωστικής, αλλά γίνεται και συζήτηση με την ασθενή σχετική με την αποκατάσταση του μαστού, αν προγραμματίζεται μαστεκτομή.
Όταν όλα τα διαγνωστικά δεδομένα (μαστογραφίες, υπέρηχοι, αποτελέσματα βιοψίας κλπ) είναι διαθέσιμα, ακολουθεί αναλυτική συζήτηση με την ασθενή και εάν χρειάζεται θεραπευτική παρέμβαση, γίνεται ενημέρωση και συμφωνούνται οι λεπτομέρειες της θεραπείας.